การศึกษาภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างสภาวะการใส่ฟันเทียมและการเข้าถึงบริการทันตกรรมในผู้สูงอายุที่อาศัยในพื้นที่ตำบลทาปลาดุก อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน โดยเก็บข้อมูลประชากรผู้สูงอายุ ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป จำนวน 429 คน ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2561 ถึง เดือนมิถุนายน 2562 โดยใช้แบบสอบถามร่วมกับการตรวจสุขภาพช่องปาก วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติไคว์สแควร์ ผลการศึกษาพบว่า เป็นเพศหญิง (ร้อยละ59.7) มากกว่าเพศชาย (ร้อยละ40.3) โดยมีประชากรผู้สูงอายุที่สูญเสียฟันธรรมชาติตั้งแต่ 1 ซี่ขึ้นไป(ร้อยละ 86.0) ประชากรส่วนใหญ่มีอายุระหว่าง 60-69 ปี(ร้อยละ55.9) มีการศึกษาน้อยกว่า 6 ปี (ร้อยละ 99.8) มีรายได้น้อยกว่า 2500 บาท (ร้อยละ 54.8) และประชากรผู้สูงอายุที่มีฟันธรรมชาติในช่องปากเหลือน้อยกว่า 20 ซี่ (ร้อยละ 38.9) จากประชากรทั้งหมดมีการใส่ฟันเทียมบางส่วนถอดได้และฟันเทียมทั้งปาก เพียงร้อยละ 7.9 และ 3.5 ตามลำดับ นอกจากนี้พบว่าสัดส่วนผู้สูงอายุที่มีการสูญเสียฟันธรรมชาติเพิ่มมากขึ้นมีความสัมพันธ์กับสัดส่วนที่ลดลงของการใส่ฟันเทียมอย่างมีนัยยสำคัญ (p<0.01)

This cross-sectional study aimed to examine the relationship between denture status and access to dental health care services in the older people living in Tha Pladuk Sub-district, Mae Tha District, Lamphun Province. The health questionnaires together with the clinical dental examination were conducted from July 2018 to June 2019. The participants were 429 older people aged 60 years and older. The data were analyzed through descriptive and Chi-Square statistical analysis. The results showed that the majority were females (59.7%), 55.9% aged 60–69 years, 99.8% had less than 6 years of study, 54.8% had less than 2500 baht of income, 86.0% of the older people lost at least one natural tooth, and 38.9% had less than 20 natural teeth. Only 9% and 3.5% of the older people worn partial dentures and complete denture respectively. In addition, the increased percentage of tooth loss was statistically associated with the decreased percentage of denture wearing (p<0.01).